Column: Spinalonga 2.0?
In het vroege ochtendzonnetje klos ik over de grote houten boogbrug naar de jachthaven van het Oost-Groninger dorpje. Een paar vrijetijds-galjoenen liggen, Carona gerelateerd, aan en afgemeerd, hun zeilen opgedoekt te wachten op betere tijden.
Of deze schuiten binnenkort schavélend aan de wind gaan is nog maar de vraag, onduidelijk is zo veel, al menen velen zeker en vast te kunnen duiden hoe en van waar de wind waait en naar toe.
Vanaf de andere waterkant, op veilige stand & hoogte, overzien in eenzaamheid opgehokte ouderen de inactieve dobberschepen en ook zij hebben uit voorzorg het zeil gestreken. Voor hen is het al weken Polonaise dans la Solitude en met in bruine Dettol gedrenkte doeken worden alle levensbelagende micromonsters vakkundig ausradiert.
Tot navolging oproepende maatregelen worden tot wet begrepen maar ondanks alle goed bedoelde zorg en aanpak oversterven ouderen bij duizenden, onvermeld, anoniem en alleen. Achter stalen hekken, kunststof schermen en veilig vensterglas zwaaien ze beschermd door overheidsingrijpen voor altijd af.
Waar zijn die virusdodende UV-lampen bij de hoofdingang, in de eetzaal of op de gangen? Waar is na het hanteren van goede hygiene het van oudsher bewezen doorluchten, het verversen van door micro-organismen vergeven leeflucht, wandelingen in de buitenlucht, lekker zonnebaden in bos & tuin? Het ultieme ultraviolette stralingswapen waarmee zelfs en ook open TBC te lijf gegaan wordt?
Weten we nog zo weinig of zijn we zoveel al weer vergeten? Is het middel misschien erger dan de kwaal? Die dwaze gedachten zou je haast krijgen als je de geluiden hoort die voorzichtig links en rechts naar boven sijpelen waarin te horen valt dat in sommige verzorgingstehuizen de doorstroming wel errug voorspoedig is en meer dan de helft van de bewoners is afgezwaaid.
Zittend in de zon en op de havenbank gaan m’n gedachten een kleine twintig jaar terug in tijd, naar een warm najaarsmoment in de Kretenzische ochtendzon. Daar tijdelijk verpozend met mijn toenmalige Brabantse lief wachtten we aan het water op veerschuit en Victor Zorbas, een spraakzame en bevlogen man, om ons mee te laten tronen naar het eiland Spinalonga, aan de oostkust van Kreta.
Een oud Venetiaans fort was een van de bezienswaardigheden van het door de Ottomanen ooit ingenomen eiland waar ze in 1913 definitief hun vlag moesten strijken ten gunste van de Griekse meerderheid.
Het was naar Zorbas zeggen ook het jaar dat de Griekse overheid besloot daar mensen af te zonderen die door een besmettelijke virusziekte getroffen waren. Spinalonga werd een Quarantaine eiland voor lijders van de ziekte van Hansen, een erg besmettelijk virus met een lange incubatietijd dat via de lucht verspreidt wordt door hoesten, niezen of spreken met consumptie. Door een hand te schudden of het geven van een knuffel werd Lepra, want zo staat de ziekte beter bekend, niet overgedragen.
Lepra & Corona, zelfs in benaming lijken ze voor een leek zoals ik aardig op elkaar.
“Volgens de overheid van toen die tijd hadden de lepralijders niets te klagen, werd het voorgesteld als een regelrecht vakantieoord, hadden er zelfs hun eigen warenmarkt en genoten een vorstelijk inkomen als bijstandsuitkering van wat Zorbas noemt ‘de sociaal voelende’ regering van Kreta. Een drachme per dag, het drievoudige van een gemiddeld inkomen in die tijd. Maar dat was pure afkoperij.
Want hoe je het ook wendt of keert: die mensen zaten gevangen op een eiland. Ik sprak een jonge arts die er ooit werkte. Hij vertelde dat het enige wat ze als medici de leprozen te bieden hadden de morfinespuit was om de pijn te verlichten en het amputeren van de verrotte ledematen. Deze zieke mensen hoopten op een helpende, liefdevolle en verzorgende hand maar werden in maatschappelijk isolement geplaatst.”
Dat – en veel meer – is wat te lezen staat in het boek dat ik 17 oktober 2002 voor 10 gulden van deze sympathieke toen al 75-jarige wereldverbeteraar kocht. Neus het gerust ook eens na, zijn verhaal is ook via google terug te vinden, digitaal. Het boek met daarin zijn handtekening en zelfs de meegekregen kwitantie heb ik zojuist bij terugkomst van mijn haventippel uit een van mijn kasten gevist.
Ik vraag me af in hoeverre er een overeenkomst te maken valt, met de tijd van toen, als die überhaupt te maken is! De opgehokte ouderen sterven hier en nu niet aan Lepra, zelfs niet aan Corona, zoals cijfers zeggen, maar voltooien in alle eenzaamheid hun leven, sluiten af en de ogen, hun adem stopt…, misschien als het gevolg van een eenzaam en gebroken hart?
Geschreven door Bert van Vondel
