Expositie Johannieters aan de Noordzeekust in Stefanuskerk Finsterwolde
Finsterwolde – Van maandag 27 juni tot en met zondag 24 juli 2022 is in de Stefanuskerk in Finsterwolde de expositie Johannieters aan de Noordzeekust te zien. Speciaal voor deze tentoonstelling is de kerk aan de C.G. Wiegersweg 1 alle dagen geopend tussen 10 en 17 uur. De toegang is gratis.
Deze reizende expositie vertelt het verhaal van het middeleeuwse klooster Goldhoorn en 13 andere kloosters van de Johannieterorde in de kuststreek van Nederland en Duitsland. De tentoonstelling (in het Nederlands en Duits) startte in september 2020 in het Duitse Jemgum en blijft steeds een maand op een van de 14 plaatsen in Oost-Friesland en Groningen waar ooit een Johannieter ‘commanderij’ gestaan heeft.
Bodemvondsten
De expositie geeft een mooi overzicht van de vele middeleeuwse kloosters van de Johannieterorde in Groningen en Oost-Friesland, met per klooster specifieke informatie. Zo komt deze verdwenen geschiedenis weer tot leven.
De Johannieterkloosters langs de Noordzeekust hadden een belangrijke rol in onder meer landbouw en waterbeheer. Opmerkelijk is dat veel kloosters in dit gebied waarschijnlijk zowel mannelijke als vrouwelijke kloosterlingen telden. Zij stamden meestal uit gegoede kringen. Daarnaast trokken de kloosters ook ‘leken’ aan die op zoek waren naar bestaanszekerheid en werk op het land verrichten.
Het klooster Goldhoorn bestond tussen ca. 1300 en 1550 na Christus en lag net ten zuiden van de weg Goldhoorn. Tijdens de expositie maakt een Johannietervlag het kloosterperceel zichtbaar vanaf de weg. Met de op de tentoonstelling beschikbare routebeschrijving is het perceel ook te bezoeken.
Op de expositie zijn bodemvondsten te zien zijn van het perceel waar het klooster gestaan heeft. Daarnaast zijn archeologische vondsten van het Archeologisch Depot in Nuis te zien die in het gebied gevonden zijn.
Hospitaalorde
De Johannieterorde ontstond rond 1050 in Jeruzalem uit een pelgrimshospitaal dat aan Johannes de Doper was gewijd. Het was de periode van de kruistochten. Europese christelijke riddermilities reisden naar Palestina om de heilige stad Jeruzalem op de Arabische moslims te veroveren.
De Johannieters ontleenden de ziekenzorg deels aan de Arabische cultuur, waarin de medische zorg destijds op een hoger plan stond. Vanuit Jeruzalem groeide een wijdvertakte organisatie door geheel Europa die zich met name in de steden richtte op de verzorging van pelgrims en zieken. Ook ontstond er een militaire tak van ridderordes.
In het gebied langs de Noordzeekust ontstonden echter nauwelijks ridderordes, maar vooral kloosterordes. Dit wordt vooral verklaard uit het moerassige karakter van deze streek. In Nederland bestaan nog steeds aan de Johannieters verbonden zorginstellingen; deze zijn inmiddels protestants-christelijk georiënteerd.
Samenwerking
De tentoonstelling in Finsterwolde is een samenwerking tussen het Cultuurhistorisch Centrum Oldambt en onder meer de Culturele Werkgroep Stefanuskerk, de Ihlower Klosterverein en Cultuurhistorisch bureau Siste Viator. De Culturele Werkgroep van de Stefanuskerk maakt het mogelijk dat deze expositie alle dagen van de week te bezichtigen is. Ook organiseert de werkgroep de activiteiten. De tentoonstelling wordt op zaterdag 23 juli feestelijk afgesloten met een middeleeuwse maaltijd.
De expositie is later dit jaar nog te zien in de Mariakerk in Oosterwijtwerd (3 september-2 oktober 2022) en in Ihlow (8 oktober – 13 november). Meer informatie: www.chcoldambt.nl.
